هدایت سیل نقدینگی به سمت فعالیت‌های مولد چگونه میسر می‌شود؟

به گزارش شهرآرانیوز، در سال‌های اخیر تورم، مسبب بسیاری از مشکلات اقتصادی و حتی اجتماعی در ایران شناخته می‌شود و بخش بزرگی از افراد جامعه و به ویژه دهک‌های کم برخوردار با این پدیده مزمن و خطرناک دست وپنجه نرم می‌کنند. کارشناسان اقتصادی یکی از دلایل مهم افزایش تورم در سال‌های گذشته را رشد نقدینگی بیان می‌کنند.

درواقع نقدینگی خلق شده بعد از ورود به یک بازار، درصورتی که ظرفیت کافی در آن بازار وجود داشته باشد، تقاضای مؤثر ایجاد می‌کند و باعث رونق می‌شود. اگر تولیدکننده بتواند محصولات تولیدی خود را به فروش برساند، کسب وکارش را توسعه می‌دهد که این خود سبب کاهش هزینه‌های تولید و افزایش سودآوری می‌شود. نتیجه‌ای که این اتفاقات برای اقتصاد دارد، افزایش اشتغال و تولید است که سطح رفاهی جامعه را بالا می‌برد.

اما هدایت نقدینگی به بازار‌هایی که ظرفیت فزاینده ندارند، تنها قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. مثال ملموس آن بازار ارز، طلا و خودروست که با افزایش در ارزش، مواجه شده اند. این اتفاق، آورده کلان اقتصادی مثبتی ندارد و صرفا ارزش دارایی صاحبان سرمایه را بیشتر می‌کند و فقر و نابرابری را در جامعه گسترش می‌دهد. باتوجه به اینکه امسال به نام «مهار تورم و رشد تولید» نام گذاری شده است، یکی از راهکار‌های مهم برای تحقق آن، هدایت نقدینگی به سمت تولید است.

پیشی گرفتن رشد نقدینگی از تولید

رئیس کمیسیون خدمات فنی، مهندسی و عمران اتاق مشهد در گفتگو با شهرآرا، در این باره می‌گوید: یکی از موضوعاتی که در زمینه نقدینگی و تورم باید به آن توجه شود، واکاوی نظام پولی کشور در چند دهه گذشته است. این حوزه در دهه‌های گذشته بدون بنیه علمی بوده و همین مسئله موجب شده است تورم افزایش زیادی داشته باشد. محسن خندان دل می‌افزاید: تقویت پولی کشور به منظور حفظ کوتاه مدت رفاه، یکی از عوامل بسترساز افزایش نرخ تورم در کشور است. درواقع با افزایش حجم نقدینگی، میزان زیادی نقدینگی به بازار تزریق کردیم که این مسئله بسترساز افزایش قیمت‌ها در بخش‌های مختلف شد.

وی ادامه می‌دهد: در دهه گذشته، پیشی گرفتن رشد نقدینگی از تولید علاوه بر اثرات تورمی که بر اقتصاد کشور گذاشته، بخش تولید را نیز دچار مشکلات زیادی کرده است؛ چون در عمل حجم زیادی از نقدینگی ایجادشده روانه بخش تولید و مولد کشور نشد. وی با بیان اینکه نبود انضباط پولی و مالی در نظام مالی کشور یکی از موانع هدایت نقدینگی به سمت تولید است، بیان می‌کند: در نبود انضباط مالی؛ سوداگری و دلالی در اقتصاد کشور، برای فعالیت فضا پیدا کرده است و نقدینگی کشور را به سمت خود جذب می‌کند. همین مسئله علاوه بر تأثیر منفی که بر روی تولید می‌گذارد، ارزش پول ملی کشور را نیز کاهش می‌دهد.

وی ادامه می‌دهد: فربه شدن بخش دلالی و خاکستری اقتصاد درکنار اینکه موجب می‌شود منابع مالی به بخش مولد هدایت نشود، بسترساز افزایش فساد اقتصادی نیز می‌شود، از این رو یکی از راه‌های هدایت نقدینگی به بخش تولید و مهار تورم، تعیین تکلیف همین بخش خاکستری اقتصاد است. وی می‌گوید: یکی دیگر از راهکار‌های هدایت نقدینگی به سمت تولید، استقلال بانک مرکزی است. هرچه زودتر این مسئله محقق شود، موجب می‌شود نظام پولی کشور به جای اینکه برای رضایتمند قطعی و موردی جامعه با تزریق پول محل توجه قرار بگیرد، سیاست‌های پولی کشور به سمت حمایت از تولید هدایت شود.

کنترل سفته‌بازی

عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در گفتگو با شهرآرا، با بیان اینکه افزایش هزینه فعالیت در بخش‌های دلالی یکی از راه‌های هدایت نقدینگی به سمت تولید است، می‌گوید: درحال حاضر حاشیه سود فعالیت در بخش‌های غیرمولد بسیار بیشتر از فعالیت در بخش تولید است. همین مسئله موجب شده است بخش درخورتوجهی از مردم تمایل نداشته باشند نقدینگی خود را وارد بخش تولید کنند، از این رو اگر می‌خواهیم نقدینگی به سمت تولید هدایت شود، باید حاشیه سودآوری بخش‌های غیرمولد را کاهش دهیم. این موضوع می‌تواند با ابزار‌های مختلفی مانند ابزار‌های مالیاتی محقق شود.

احد خوشرو با بیان اینکه مانع زدایی از تولید، یکی دیگر از راهکار‌های هدایت نقدینگی به سمت بخش تولید است، می‌گوید: وقتی فضای کسب وکار برای بخش تولید فراهم نباشد، عاملی می‌شود تا نقدینگی وارد حوزه صنعت نشود؛ به عنوان مثال اکنون تولیدکنندگان با مشکل جدی در حوزه انرژی مواجه هستند و همین موضوع ادامه فعالیت در حوزه تولید را با چالش مواجه کرده است. درکنار این مسئله، برخی سنگ اندازی‌هایی که در مسیر تولید می‌شود، انگیزه هدایت نقدینگی به این بخش را کاهش داده است؛ به عنوان مثال در گذشته تولیدکنندگان در یک فرایند یک ماهه می‌توانستند ارز موردنیاز برای واردات مواداولیه خود را تأمین کنند، اما اکنون این فرایند به قدری سخت شده است که تأمین ارز برای واردات مواداولیه، چندین ماه طول می‌کشد.

وی ادامه می‌دهد: کاهش نرخ تورم حداقل تاجایی که متوسط نرخ بازده واحد‌های تولیدی بیشتر از فعالیت در بازار‌های غیرمولد بشود، یکی دیگر از راهکار‌های هدایت نقدینگی به بخش تولید است. وی با اشاره به نقش بانک‌ها در هدایت نقدینگی به سوی تولید می‌گوید: نظام بانکی نقش انکارناپذیری در کاهش تورم و رونق تولید دارد و برای تحقق این امر، لازم است از خلق پول بیشتر اجتناب کرده، نقدینگی موجود را به سمت فعالیت‌های مولد هدایت کند. دست یافتن به این موضوع از طریق تسهیل پرداخت وام به بخش تولید ممکن است.

بورس و هدایت نقدینگی به تولید

علی فتاحی، کارشناس بازار سرمایه، هدایت نقدینگی در بورس با هدف کمک به رونق تولید را موجب کنترل تورم می‌داند و می‌گوید: ضرورت دارد نقدینگی و منابع تورم زا در کشور به گونه‌ای به سمت بورس هدایت شود که موجب افزایش شاخص‌های تولید و اقتصاد ملی شود و به جای رشد و رونق ظاهری تحت تأثیر افزایش تولید و سودآوری، شاهد رونق و رشد بازار سهام باشیم. در این صورت، انتظارات کنترلی تورم محقق خواهد شد. وی تأکید می‌کند: بورس نه تنها باعث افزایش تورم نمی‌شود، بلکه بازدهی و گردش پول در بخش صنعت و درنتیجه میزان تولید را افزایش می‌دهد که به نوبه خود بر کاهش تورم اثرگذار خواهد بود.